Jednym z wielu obowiązków Służby Leśnej jest obowiązek monitorowania stanu środowiska. Wszelkie niebezpieczeństwa i zagrożenia trwałości ekosystemu leśnego muszą być wcześniej przewidywane, wykrywane i lokalizowane. W tym celu ustalane są partie kontrolne, czyli wytypowane części drzewostanu w celu wykonywania cyklicznych obserwacji. Ich ilość zależna jest od liczby ognisk gradacyjnych, czyli miejsc charakteryzujących się korzystnymi warunkami do powstania masowego występowania szkodników owadzich. Liczba partii kontrolnych jest stała, w Nadleśnictwie Strzelce Krajeńskie wynosi 77 szt.. Jesienne poszukiwania owadów prowadzimy w drzewostanach sosnowych lub wielkogatunkowych z przewagą sosny, w wieku powyżej 20 lat.

W każdym leśnictwie Nadleśnictwa Strzelce Krajeńskie po pierwszych przymrozkach w listopadzie odbywają się coroczne jesienne poszukiwania owadów – a konkretniej: szkodników pierwotnych sosny. Jest to grupa owadów żywiących się igłami, czyli aparatem asymilacyjnym drzew. Natomiast określenie pierwotne oznacza, iż jako pierwsze atakują zdrowe drzewa. Szkodniki pierwotne sosny to jeden z wielu zespołów owadów, będących szkodnikami drzew. Podczas jesiennych poszukiwań wypatrywane są poczwarki, larwy lub gąsienice strzygoni choinówki, poprocha cetyniaka, siwotka borowca, barczatki sosnówki, osnui gwiaździstej i boreczników.

Badanie, które przeprowadzamy ma na celu obserwację liczby i zdrowotności tych owadów. Wykorzystujemy fakt, że po pierwszym ochłodzeniu schodzą one z koron drzew, gdzie intensywnie żerowały i przenoszą się pod ściołę, w której zimują. Jesienne poszukiwania nie skupiają się jedynie na poszukiwaniu samych szkodników owadzich. Szukamy i liczymy również owady pożyteczne, będące drapieżnikami lub pasożytami wobec tych niszczycielskich. Oceniamy w ten sposób rzeczywisty stan drzewostanu i określamy opór środowiska, czyli sprawdzamy czy drzewostan jest w stanie sam się obronić przed zagrożeniami.

Metoda jesiennych poszukiwań owadów jest ściśle sprecyzowana. Działamy zgodnie z zapisami Instrukcji Ochrony Lasu, która nakazuje przeszukiwanie ścioły i wierzchniej warstwy gleby w obrębie 10 poletek badawczych w powierzchni 0,5m² każde, usytuowanych w drzewostanie zgodnie ze schematem.

Po przeprowadzeniu kontroli znalezione owady wkłada się do tekturowego, szczelnego i opisanego pudełka. Doskonale nadają się do tego np. puste etykiety zapałczane. Kartoniki te trafiają następnie do Zakładu Ochrony Lasu w Szczecinku. Tam, zespół wybitnych entomologów poddaje materiał szczegółowej analizie, na podstawie której prognozuje się stan populacji szkodnika i zagrożenie jakie może spowodować dla lasów w przyszłym roku. 

Oprac: M.R., D.W-W.

Fot. A. Chabowska, M. Rębacz